Energie VanOns: de David die het opneemt tegen de Goliaths in energieland

RTV Noord - 23-03-2024

Bron: RTV Noord ~ Door Loek Mulder

Nog maar klein, als een coöperatie georganiseerd, groeiend als kool en naar eigen zeggen de groenste stroomleverancier van het land. Met als missie de energievoorziening weer in eigen handen te nemen heeft Energie VanOns een plek weten te vinden tussen de energiereuzen.

Dat moet wel even in perspectief worden geplaatst. Energie VanOns, dat dit jaar het tienjarig jubileum viert, heeft 14.000 klanten. Daarmee heeft het noordelijke energiebedrijf nog altijd een bescheiden omvang. Essent bijvoorbeeld, de grootste gas- en stroomleverancier, heeft 3,2 miljoen klanten. Greenchoice, nummer vijf op de lijst, heeft er nog altijd 560 duizend. Daarbij vergeleken is Energie VanOns slechts een dwerg. Maar wel een die de aandacht op zich weet te vestigen met zijn visie en bijzondere structuur. Het bedrijf is in handen van 150 groene energiecoöperaties. Die zijn weer eigenaar van een lokaal zonne- of windpark dat is opgezet door een groep burgers. Duurzaam all the wayDe elektriciteit die Energie VanOns aan de klanten verkoopt komt ook van de windparken en zonneweides van de energiecoöperaties. Het idee erachter: zo nemen burgers de energievoorziening weer in eigen hand, legt directeur Jaap Hoeksema van Energie VanOns uit. 

Duurzaam all the way? 

Hoeksema knikt bevestigend. Op het hoofdkantoor van Energie VanOns op het bedrijvenpark Kranenburg, langs de A7 richting Leek, steekt Hoeksema van Energie VanOns zijn geloof en enthousiasme niet onder stoelen of banken. ‘Ik ben enorm trots op wat we met z'n allen bereikt hebben’, zegt hij. ‘Al die goedwillende coöperaties die samen met burgers met hun projectjes bezig zijn en zo proberen de energietransitie vorm te geven.

’De toekomst is lokaal‘

Wij denken dat de toekomst lokaal is’, vat Hoeksema de visie van Energie VanOns samen. Met zijn aanpak roeit het energiebedrijf tegen de stroom in. Het is wat Hoeksema betreft hard nodig: ’Vroeger was energie een nutsvoorziening. Na de liberalisering is het een commercieel goed geworden. Voor energie betaal je niet wat het kost, maar wat het kan opbrengen, je betaalt de marktprijs. Het verschil tussen de kosten en de opbrengsten is voor de commerciële partijen.'

Bij anderen gaan verdiensten naar de aandeelhouders, bij ons naar lokale gemeenschappen 

Jaap Hoeksema - directeur Energie VanOns

Energie VanOns wil niet alleen de productie lokaal en groen houden. Ook de opbrengsten moeten ten goede komen aan de lokale gemeenschappen. Hoeksema: ‘Bij Vattenfall vloeien de verdiensten naar Noorwegen, bij Eneco gaat het geld naar eigenaar Mitsubishi, bij Greenchoice gaat het naar aandeelhouders. Wij delen ons geld weer met onze coöperaties.’

Klimaattuin of deelautoproject

Het afgelopen jaar was dat een bedrag van een half miljoen euro. Dat kunnen de coöperaties op hun beurt investeren in projecten die óf de verduurzaming óf de leefbaarheid ten goede komen, legt Hoeksema uit. ‘Ze kunnen zelf beslissen wat ze ermee doen: een kleine windmolen plaatsen, een klimaattuin aanleggen, de dorpssupermarkt open houden of een deelautoproject beginnen. De burgers moeten er in elk geval direct wat aan hebben.’ 

Tienjarig bestaan

Energie VanOns heeft zijn wortels in drie noordelijke energiecoöperaties; Grunneger Power, een lokaal energiebedrijf op Ameland en een energiebedrijf in de gemeente Noordenveld. Zij begonnen in 2014 dit Fries-Gronings-Drents initiatief. Hoeksema: ‘Het zijn onze founding fathers. Ze wilden energie leveren aan hun eigen leden. Dan heb je een handelsbedrijf nodig met een leveranciersvergunning. Wij zijn de organisatie die dat regelt voor de coöperaties.’ Met het groeien van het idee dat we van fossiele brandstoffen af moeten en de toenemende aandacht voor vergroening nam ook in heel het land het aantal energieoperaties toe. Dat zijn er landelijk nu meer dan achthonderd. 

Meer coöperaties zullen aansluiten

Hoeksema verwacht dat veel noordelijke energiecoöperaties zich nog bij Energie VanOns zullen aansluiten. Hij voorziet daardoor een verveelvoudiging van de omvang van Energie VanOns. ‘Ze kunnen ervoor kiezen zich aan te sluiten bij een commercieel bedrijf. Dan weten ze zeker dat het geld ergens wegvloeit, naar aandeelhouders of het buitenland. Een betere keuze is volgens mij om te kiezen voor een energiebedrijf dat de geldstroom circulair en in eigen land houdt.’ Ook het aantal energiecoöperaties zal groeien, denkt Hoeksema. Veel mensen zijn volgens hem ideeën over marktwerking zat en hebben een hekel gekregen aan energie-giganten met een chatbot als klantenservice. 

Met het marktmechanisme hebben we alles uit handen gegeven, nu pakt de burger wat terug 

Jaap Hoeksema

‘Wij zijn in handen van burgers, die houden daarmee invloed op hun eigen energiebedrijf. Met het marktmechanisme hebben we alles uit handen gegeven, nu pakt de burger wat terug. Mensen voelen iets bij de waarden waar wij voor staan op het gebied van leefbaarheid en duurzaamheid.’ 

Overschot aan groene stroom

Nu al produceren de aangesloten coöperaties vier keer zoveel energie als de klanten van Energie VanOns afnemen. Het overschot aan groene stroom verkoopt Energie VanOns op de markt. Dat levert mooi geld op voor de coöperaties. Maar, zegt Hoeksema: ‘Het liefst zouden we de stroom die de coöperaties produceren en het aantal klanten in evenwicht willen.' Meestal komt de stroom van zon. Windmolens zijn toch wat meer problematisch, erkent Hoeksema. Nieuwe loot aan de stam van wordt de productie van gas via vergisters van mest, houtresten, rioolslib of ander organisch afval. Want waar Energie VanOns meer stroom opwekt dan de klanten verbruiken, is dat bij gas niet het geval. Dat koopt het energiebedrijf in op de markt. 

Gas moet ‘groen’ worden

Maar gas moet ook ‘groen’ worden, stelt Hoeksema. ‘Groen gas moet onderdeel zijn van ons gasverbruik. En we moeten het niet onder de Waddenzee gaan winnen. Wij zien in het landelijk gebied een enorm potentieel aan productiemogelijkheden voor groen gas.’ Iets dat volgens Hoeksema niet zonder subsidies kan, want de productie van groen gas kost meer dan dat van aardgas. Voor deze plannen kijkt Energie VanOns nadrukkelijk naar boeren. ‘Die kunnen met mestvergisters groen gas maken, dat kan voor hen een deel van het mestprobleem oplossen. Gas kun je lokaal produceren en gebruiken. Dan hebben we ook daar de cirkel rond.’

Foto: RTV Noord